Obowiązki producentów żywności bezglutenowej

Żywność bezglutenowa jest szczególną grupą produktów spożywczych. Żywność bezglutenowa dla osób chorych na celiakię pełni rolę jedynego leku, stąd bardzo ważne jest, aby produkty opisane jako „bezglutenowe” spełniały normy dla żywności bezglutenowej, czyli zgodnie z przepisami prawa żywnościowego zawierały nie więcej niż 20 ppm glutenu. Pozwala to uchronić chorych na celiakię przed szczególnie dla nich niebezpiecznym, nieświadomym spożywaniem glutenu wpływającym niekorzystnie na ich stan zdrowia.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ PRODUCENTÓW ŻYWNOŚCI BEZGLUTENOWEJ
Producent wyrobu spożywczego oznaczonego jako „(produkt) bezglutenowy” (lub - w przypadku produktu sprowadzanego z zagranicy - dystrybutor) odpowiada za zgodność faktycznego poziomu glutenu znajdującego się w produkcie z przepisami prawa żywnościowego w tym zakresie. Zgodnie z przepisami produkt opisany jako „bezglutenowy” musi zawierać nie więcej niż 20 ppm glutenu, a jedyną możliwością udokumentowania tego stanu rzeczy jest przeprowadzenie badania oznaczającego poziom glutenu w produkcie.

Przeprowadzone przez producenta badanie w zakresie oznaczenia glutenu powinno dotyczyć produktu finalnego, czyli produktu w postaci, w której trafia on do konsumentów – producent nie może opierać się wyłącznie na badaniach składników. Dystrybutor wprowadzający do obrotu produkt opisany jako „produkt bezglutenowy” może posługiwać się badaniem wykonanym przez producenta wyrobu lub przebadać produkt we własnym zakresie.

W przypadku wprowadzenia do obrotu wyrobu opisanego jako „produkt bezglutenowy”, który nie jest zgodny z przepisami prawa, czyli nie spełnia norm dla żywności bezglutenowej (zawiera powyżej 20 ppm glutenu) producent (lub dystrybutor) ponosi odpowiedzialność administracyjną, karną i cywilną*). Żadne prywatne certyfikaty nie zwalniają producenta (lub dystrybutora) z tej odpowiedzialności.

ZGŁASZANIE INTERWENCJI W SPRAWIE PRODUKTÓW OZNACZONYCH JAKO BEZGLUTENOWE
Instytucjami sprawującymi kontrolę nad żywnością bezglutenową w Polsce są Państwowa Inspekcja Sanitarna oraz Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. W przypadku podejrzenia, że produkt oznaczony jako bezglutenowy nie spełnia wymogów prawa w zakresie żywności bezglutenowej można zgłosić ten fakt do terenowych organów kontroli.
Obydwie instytucje posiadają własne laboratoria w zakresie oznaczania zawartości glutenu w produktach spożywczych.

POZOSTAŁE INFORMACJE

• Chociaż prawo tego nie wymaga, to jednak zaleca się, aby produkty bezglutenowe były sprzedawane w opakowaniach jednostkowych. Ma to zapobiec ewentualnym zanieczyszczeniom glutenem w procesie magazynowania oraz przygotowania do sprzedaży.
• Produkty bezglutenowe nie muszą być certyfikowane oraz nie istnieje również żden polski czy też unijny system licencjonowania żywności bezglutenowej - wszelkie certyfikaty i licencje nadawane produktom bezglutenowym to jedynie prywatne licencje stowarzyszeń.
• Produkty bezglutenowe nie muszą być oznaczone symbolem przekreślonego kłosa - symbol przekreślonego kłosa to dodatkowe oznakowanie produktów bezglutenowych, które ułatwia chorym identyfikację produktów, ale nie jest wymagane przez przepisy prawa żywnościowego.

*) W sytuacji, kiedy w ramach kontroli zostaną stwierdzone nieprawidłowości, organy administracji (Państwowej Inspekcji Sanitarnej lub IJHARS) mogą wobec producenta (lub dystrybutora) zastosować sankcje administracyjne, w tym m.in.: zakazać wprowadzenia produktu do obrotu lub nakazać wycofanie produktu z obrotu, nakazać zastosowanie procedur lub podjęcie innych działań uważanych za niezbędne w celu zapewnienia zgodności z prawem żywnościowym, a nawet zawiesić lub zamknąć działalność na określony czas.
Podmioty, w których w ramach urzędowej kontroli żywności stwierdzono niezgodność z przepisami prawa żywnościowego pokrywają opłaty związane z kosztami kontroli (w tym także ponownej kontroli w celu sprawdzenia usunięcia nieprawidłowości).
Należy też mieć na uwadze, że kto produkuje lub wprowadza do obrotu środek spożywczy zafałszowany, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.
Ponadto w przypadku produktów bezglutenowych, które dla chorych na celiakię pełnią rolę leku, producent wyrobów niespełniających norm dla żywności bezglutenowej może być również pociągnięty do odpowiedzialności cywilnej za uszczerbek na zdrowiu.